Les Grecs dans l’armée de Napoléon
Ελληνες που πολέμησαν στο πλευρό του Ναπολέοντα

Etant donné que la Grèce était sous le joug ottoman, beaucoup de Grecs ont fait campagne dans l’armée de Napoléon, dite " La Grande Armée ". En outre, ils espéraient que Napoléon libèrerait un jour la Grèce.

Bataillon des Chasseurs d'Orient, 1802-1814
Ce bataillon est formé par décret du 17 nivôse an X (7 janvier 1802) des débris des légions grecque et copte, levées au cours de l'expédition d'Egypte et est placé sous le commandement du colonel de la légion grecque, Nicolas Papas Oglou. Il comprend 309 hommes à sa création, y compris une compagnie de canonniers forte de 14 hommes. Il tient d’abord garnison à Marseille puis à Toulon. Le 1er juin 1806, il est envoyé à Raguse et doit recruter des Albanais. Le 1er juin 1807, il est organisé de 8 compagnies de 100 hommes et est placé à Céphalonie, avec une compagnie à Corfou et une à Parga. En 1810, le bataillon ne compte plus que 203 hommes; son effectif est réduit à 104 hommes en 1812 et à 35 en 1813. Le corps est dissout le 29 septembre 1814.

Quelques noms des Grecs les plus connus de l’armée de Napoléon :

Colonel Constantin Androuzzi - Lieutenant Joseph Bourbaki - Colonel Denis Bourbaki - Capitaine Georges Ciollis Général Démétrius Comnène - Commandant Camille Delladécima - Commandant Spyridion Fakinéis
Colonel Nicolas PapasOglou - Capitaine François Kalikiopoulos - Général Nicolas Loverdo - Capitaine Marinos Mélissinos - Commandant Démétrius Mercati - Capitaine Nicolas Milonas - Lieutenant Constantin de Philippis - Colonel Laurent Piéris - Capitaine Spyridion Psimaris - Lieutenant Antoine Sarandis - Lieutenant Constantin Serra - Lieutenant Jean Stratis - Capitaine Nicolas Varlamos - Lieutenant Jean Véya - Commandant Stamati Voulgaris - Lieutenant Jean Maye

Devant l’église Orthodoxe Grecque de la Rue de la Grande Armée à Marseille, se trouve une plaque qui fait aussi référence aux Grecs de l’armée de Napoléon

Markos Botzaris, chef de la révolution de 1821
Les Français, pour honorer Markos Botzaris, qui était sous-officier dans l'armée de Napoléon Bonaparte,
lui ont dédié une station de métro, une rue et un square.

À Paris, dans le 19ème arrondissement de Paris, une station de métro et une rue portent son nom.

À Strasbourg, un square porte son nom. Plusieurs artistes occidentaux et grecs ont commémoré sa mort par des tableaux ou des œuvres littéraires.

Nicolas Papas-Oglou, dit Nicole, fut le plus connu des Grecs qui a combattu auprès de Napoléon. Il vécut ses dernières années à Marseille où il mourut
Nicole Papas Oglou, ou Nicolas Papa Ouglou, ainsi que son nom est imprimé sur ses entêtes de chef de brigade commandant les chasseurs d’Orient, de l’an 12, ou Hadji-Nicole-Papas-Oglou comme l’écrit Pouqueville en 1807...
Nicole Papas Oglou. Né à Tchesmé* près de Smyrne en 1758, dans une famille de navigateurs côtiers, il fut en 1798, sous le nom de Hadji Nicola, commandant de la flottille du Nil ou, plus pompeusement, amiral de la flotte des Mamelouks de Mourad-Bey.
Lors de l’occupation de l’Egypte par les troupes françaises sous la direction de Bonaparte, Nicolas passa dans le camp des vainqueurs (dans sa correspondance, Bonaparte en parle sous le nom de capitaine Nicolo). Il reçut le commandement d’une compagnie de 100 hommes créée au Caire par un ordre du 6 brumaire an VII (27 octobre 1798). Nommé chef de brigade le 27 germinal an VIII
(15 avril 1800), il reçut le commandement de la légion grecque formée des anciennes compagnies et portée à 1 500 hommes. Au moment de l’évacuation de l’Egypte, le chef de brigade Nicole suivit les restes de l’armée française et les 339 hommes de la légion grecque. Il fut nommé chef de brigade des Chasseurs d’Orient à la création de ce corps.
En 1805, il se rendit à Constantinople pour obtenir la récupération de ses biens de Tchesmé, qui avaient été confisqués pendant l’état de guerre. En vain. Il rejoignit son bataillon en Dalmatie en octobre 1806. En février 1807, il se rend auprès du pacha d’ Ioannina à la tête d’une petite troupe d’artilleurs envoyés comme instructeurs. La paix de Tilsitt mit fin aux combats contre les Russes et, le colonel Nicole retourna en Dalmatie en août 1807.
" Je crois le colonel Nicole, sous son enveloppe épaisse, avec son bon jugement et son profond attachement pour Votre Majesté, un des hommes les plus capables de le servir utilement auprès des gens de sa religion" écrivait le Général Marmont à l’Empereur, le 2 mars 1808. Il dut défendre la place de Parga contre les entreprises d’Ali-Pacha. Mais, les habitants de Parga, craignant de tomber aux mains d’Ali-Pacha, décidèrent de se livrer aux Anglais.
Envoyé par les Anglais à Corfou, Nicole rentra en France avec le Général Donzelot et ne put reprendre sa place au bataillon des Chasseurs d’Orient qui était d’ailleurs réduit à presque rien et qui allait bientôt être dissout. Nicole s’établit à Marseille et consacra les dernières années de sa vie à tenter d’obtenir la restitution de ses biens dans l’Empire ottoman. Il mourut à Marseille en 1819.

*Tchesmé : c’était une ville grecque en Asie Mineure, à côté de Smyrne. Le premier exode commença en 1914. C’est en 1922, pendant la catastrophe de Smyrne, que ses habitants en ont été chassés par les Turcs. Le nom grec de Tchesmé était " KRINI ".

Ελληνες που πολέμησαν στο πλευρό του Ναπολέοντα

Τα επαναστατικά και εθνοτικά κίνητρα είναι πιο εμφανή και σε μεγαλύτερη κλίμακα σε κείνα τα ένοπλα ελληνικά τμήματα που πολέμησαν με τη γαλλική πλευρά. Σε πολλές περιπτώσεις είναι δυσδιάκριτο αν κυριαρχούν τα οικονομικά ή τα ιδεολογικά και εθνικο-απελευθερωτικά. Αφήνοντας κατά μέρος ότι υπάρχει και η εθελοντική πτυχή της συμμετοχής με τη γαλλική πλευρά.

Από την άποψη αυτή τα σαλπίσματα του Κοραή, με την ανατολή του 19ου αιώνα, καθώς εξελίσσεται η εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, με τη συμμετοχή και Ελλήνων ενόπλων, είναι εύγλωττα για τους ανέμους που πνέουν και φουσκώνουν τα εθνικοαπελευθερωτικά πανιά:

«Οσοι δε ευρίσκεσθε διασκορπισμένοι εις την Eλλάδα, μέρος μεν δράμετε με προθυμίαν και γρηγορότητα εις την Aίγυπτον, δια να αυξήσετε τον αριθμόν των αδελφών σας. Yπηρετήσατε τους Γάλλους με προθυμίαν... Tο δε λοιπόν μέρος μείνατε εις την Eλλάδα εξωπλισμένοι, και έτοιμοι να δεχθήτε τους ελευθερωτάς της Eλλάδος τους Γάλλους, και τους φίλους των Γάλλων και συμμάχους...».

1798-1814
Ο θρυλικός Παπάζογλου και οι άλλοι ονομαστοί καπεταναίοι

Παρακάμπτοντας τους Ελληνες που πολεμούν μαζί με τα στρατεύματα του Ναπολέοντα κατά την πρώτη γαλλική κατοχή των Επτανήσων (1797-1799), το πρώτο ένοπλο ελληνικό τμήμα το οποίο έγραψε ιστορία στο πλευρό των Γάλλων ήταν η Ελληνική Λεγεών. Επικεφαλής ήταν ο Νικόλαος Παπάζογλου ή Τσεσμελής (από τον Τσεσμέ της Μ. Ασίας). Βρέθηκε στην Αίγυπτο, υπηρετώντας τους Μαμελούκους, με στολίσκο από Ελληνες ναυτικούς στο Δέλτα του Νείλου. Πολέμησε αρχικώς τους Γάλλους, αλλά μετά τη μάχη των Πυραμίδων (1798) ενσωματώθηκε στο εκστρατευτικό σώμα του Ναπολέοντα, αναλαμβάνοντας δύσκολες αποστολές.

Αρχικώς με τρεις λόχους (περίπου 100 Ελληνες ο καθένας), οι οποίοι ενισχύθηκαν στην πορεία από αρκετούς άλλους Ελληνες ναύτες, που βρέθηκαν στην Αλεξάνδρεια, αλλά και ενθουσιώδεις εθελοντές, συγκρότησε τη Legion Grecque, όπως την ονόμασαν οι Γάλλοι. Μέχρι την αποχώρηση των Γάλλων (1801) πολέμησαν με γενναιότητα Μαμελούκους, Τούρκους και Αγγλους και πολλοί στρατιώτες της λεγεώνας διακρίθηκαν και παρασημοφορήθηκαν.

Περίπου 400 από τους Ελληνες της Ελληνικής Λεγεώνας ακολούθησαν τους Γάλλους στη Μασσαλία. Εκεί συγκρότησαν (1802), μαζί με Κόπτες, υπό τη διοίκηση του Παπάζογλου, το Σύνταγμα των Κυνηγών της Ανατολής (Chasseurs d' Orient). Το σώμα (εφτά λόχοι πεζικού κι ένας του πυροβολικού), ενταγμένο στον γαλλικό στρατό και ενισχυμένο από Ηπειρώτες, Αλβανούς και Σλάβους, έδρασε σε Δαλματία (1806), ενώ αργότερα στην Hπειρο και στα Επτάνησα.

Επιφανείς
Στη Δαλματία, μάλιστα, βρέθηκε αντιμέτωπο και με Ελληνες που πολεμούσαν στο πλευρό των Ρώσων. Εκεί διακρίθηκαν αρκετοί κι ανάμεσά τους τέσσερις Ελληνες αξιωματικοί του γαλλικού σώματος, ο ταγματάρχης Γαβριήλ Σιδέριος και οι λοχαγοί Ν. Κυριάκος, Ιωάννης Χαραγλής και Ματθαίος Σαμοθράκης (τιμήθηκαν με το παράσημο της Λεγεώνος της Τιμής).

Το ίδιο θα συμβεί και στη Λευκάδα τον επόμενο χρόνο (1807) στο πλαίσιο του Ρωσοτουρκικού πολέμου και την περίοδο συμπόρευσης της Γαλλίας με τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Απέναντι από τους «Κυνηγούς» βρέθηκαν γνωστοί αργότερα Ελληνες καπεταναίοι αλλά και ο Καποδίστριας (πληρεξούσιος του τσάρου της Ρωσίας στα Ιόνια Νησιά).

Μετά τη γαλλορωσική ειρήνευση και την ανακατάληψη των Ιονίων από τους Γάλλους (1807) παραλλήλως με τους «Κυνηγούς» οργανώνεται το «Σύνταγμα των Αλβανιτών» (Regiment Albanais). Τα δύο σώματα ενώνονται σε έξι τάγματα με περίπου 3.000 άνδρες. Τίθενται υπό τις διαταγές σουλιώτικων οικογενειών.

Ανάμεσα στους αξιωματικούς βρίσκονται ονόματα όπως του Φώτου Τζαβέλλα, Χρηστάκη Καλογήρου, Νότη και Μάρκου Μπότσαρη, Αναγνωσταρά, Περραιβού, Νικηταρά, Γιαννάκη Κολοκοτρώνη, Φωτομάρα, Δαγκλή κ.ά.

Η τελευταία σημαντική επιχείρηση των ένοπλων ελληνικών τμημάτων (εθελοντών ή μη) πραγματοποιείται το 1814 γύρω από τα τείχη της Πάργας. Εκεί βρέθηκαν για άλλη μία φορά οι κυριότεροι πρωταγωνιστές αυτής της περιόδου. Το κάστρο υπερασπιζόταν ελληνογαλλική φρουρά, υπό τις διαταγές του Παπάζογλου, ενώ ανάμεσα στους πολιορκητές βρισκόταν και ο Θ. Κολοκοτρώνης. Είναι γνωστές οι συνθήκες παράδοσης της Πάργας, όπου και γράφτηκε το τέλος των «Κυνηγών της Ανατολής», με τον Παπάζογλου να «προσθέτη νέας σελίδας δόξης».

Ο,τι απέμεινε από το σώμα θα απορροφηθεί στις ίλες των Μαμελούκων της Αυτοκρατορικής Φρουράς του Ναπολέοντα. Για την ιστορία, ο Παπάζογλου ακολούθησε τους Γάλλους μετά την εγκατάλειψη της Κέρκυρας (Ιούλιος 1814). Αποστρατεύτηκε, όπως και άλλοι αξιωματικοί του Ναπολέοντα, μετά την επάνοδο των Βουρβόνων. Πέθανε στη Μασσαλία. το 1819, αφού πρώτα συνταξιοδοτήθηκε από τον γαλλικό στρατό.


ΣΟΥΛΙΩΤΕΣ ΣΤΟΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ
Διάσπαρτες πληροφορίες υπάρχουν και για διάφορες ομάδες ή πρόσωπα που πολέμησαν μαζί με τα στρατεύματα του Ναπολέοντα σε διάφορες φάσεις και μάχες. Ετσι, για παράδειγμα, όταν αναδιοργανώνεται το Σύνταγμα των Αλβανιτών το 1812-13 στην Κέρκυρα από τους Γάλλους στρατηγούς Ντονζελό και Μινό (αρχηγός του Συντάγματος που φορούσε και φουστανέλα!) γίνεται λόγος για τη συγκρότηση αποσπάσματος 500 επιλέκτων της Αυτοκρατορικής Φρουράς.

Την ίδια περίοδο τρεις Σουλιώτες αποστέλλονται ως σωματοφύλακες του Ναπολέοντα (τα ονόματά τους παραμένουν άγνωστα).Μερικοί από αυτούς θα γνωρίσουν διώξεις μετά τις πτώσεις του Ναπολέοντα και την παλινόρθωση των Βουρβόνων. Αλλοι θα υπηρετήσουν το νέο καθεστώς, ενώ μερικοί θα τιμηθούν πολύ αργότερα από τους διαδόχους του Ναπολέοντα. Οπως ο Σουλιώτης Λ. Γούσης, στον οποίο θα απονεμηθεί το παράσημο της Αγίας Ελένης για τις υπηρεσίες του τη μακρά περίοδο 1792-1815.

Εκτός από τα ένοπλα σώματα υπάρχει και μια σειρά άλλων πολύ και λιγότερο γνωστών Ελλήνων που πολέμησαν και αναδείχτηκαν ανώτεροι αξιωματικοί στον στρατό του Ναπολέοντα. Ξεχωρίζουν ο Κεφαλονίτης Νικόλαος Λοβέρδος και ο Διονύσιος Βούρβαχης που κατέλαβαν υψηλά στρατιωτικά αξιώματα. Αλλά και κατώτεροι αξιωματικοί, όπως ο Σταμάτης Βούλγαρης, που πολέμησαν μέχρι και το Βατερλό.

ΠΗΓΗ: ethnos.gr